Անհեռատես և ոչ հայամետ որոշում է. եպիսկոպոսը` «Հայ եկեղեցու պատմությունը» հանելու մասին․ Sputnik Արմենիա

Հայոց եկեղեցու պատմությունն առանձին չդասավանդելը և «Հայոց պատմություն» առարկայի հետ միավորելն անհեռատես և ոչ հայամետ որոշում է։ Այս մասին Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Հայ առաքելական եկեղեցու Մասյացոտն թեմի առաջնորդ Տ. Գևորգ եպիսկոպոս Սարոյանը։

ԿԳՄՍ նախարարության որոշման համաձայն` այս տարվանից «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան չի լինելու առանձին առարկա և ներառվելու է «Հայոց պատմության» դասագրքում։

«Խիստ դեմ ենք նման միավորմանը, որովհետև այդ ներառումը որևէ ձևով չի արտահայտելու հայ եկեղեցու խաղացած դերը մեր ազգի կյանքում։ Երբ որ հայ եկեղեցու պատմություն առարկան էինք դասավանդում դպրոցներում, ի՞նչ էինք ուզում մատաղ սերնդին հասկացնել. որ այս եկեղեցին ազգային անվտանգության հարց է լուծել պատմության ընթացքում»,–ասում է եպիսկոպոսը։

Սրբազանն ընդգծում է, որ հայ-առաքելական եկեղեցին շուրջ հազար տարի ղեկավարել է ժողովրդին, և եկեղեցին է պահել ժողովրդի ինքնությունը, անվտանգային խնդիրները լուծել։

«Բացի դա` գրերի գյուտ, Վարդանանց պատերազմ, ազատագրական պայքար, պետականության ձգտում, դպրոցական գործը, կրթությունն ամբողջը եկեղեցին է եղել մինչև սովետականացում։ Դպրոցական գործը ցարական Ռուսաստանի շրջանում մեր եկեղեցու առաքելության մեջ էր ներառված։ Եկեղեցին այս կարևոր առաքելություններն է կատարել մեր ազգի կյանքում»,–ասում է նա։

Հենց վերոնշյալի մասին են երեխաները դպրոցում սովորել հայ եկեղեցու պատմություն առարկայից։ Միևնույն ժամանակ այդ առարկայի դասավանդման շնորհիվ, ըստ եպիսկոպոսի, երեխաների հոգևոր անվտանգության հարցն է լուծվել, որը ոչ պակաս կարևոր է` հաշվի առնելով ակտիվացած աղանդավորական շարժումները, որոնց նպատակը հասարակության պառակտումն է։

«Մենք ուզո՞ւմ ենք պառակտված հասարակություն։ Այդ աղանդներում որևէ ձևով հայրենիքի գաղափարն իրենց ուսմունքում չեն արտացոլում։ Նրանցից ոմանք ազատված են ծառայությունից, քարոզում են, որ զենք վերցնելը սխալ է, հայրենիք պաշտպանելը սխալ է։ Հասկանո՞ւմ եք` ինչ հարց է լուծում «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան. մատաղ սերնդին մոտեցնում է իր ինքնությանը, ինքնության գիտակցումը բարձրացնում է, խորացնում է»,–նշեց նա։

Ինքը` եպիսկոպոսը, դեմ չէ, որ եկեղեցու պատմության դասագրքերում որոշակի վերանայումներ լինեին, սակայն ընտրված տարբերակը նա համարում է ամենասխալ որոշումներից, քանի որ այն նույն արդյունավետությունը չի ունենա։ Հայոց պատմության դասագրքում դավանական վեճերն ընդամենը մի տողով է փորձ արվելու ներկայացնել։ Դրա օրինակն էլ արդեն կա. համալսարանի հրատարակած «Հայ գրականության» և «Հայոց պատմության» դասագրքերում որևէ ձևով չի արտացոլվում այն անվտանգային խնդիրները, որոնք իրականացրել է եկեղեցին։

«Այս որոշումն օբյեկտիվ և անկեղծ որոշում չէ։ Մեր պատմությունից եկեղեցին միակ կառույցն է, որը գոյատևել է մինչ օրս։ Ասում են` պատմությունն ուսումնասիրելը կարևոր չէ, բայց չէ՞ որ այդ կառույցը շարունակում է անվտանգային խնդիրներ լուծել, ինքնության խնդիր լուծել։ Այդ կառույցի պատմության ուսումնասիրությունը մեզ ավելի է մոտեցնում մեր հայրենիքին, մեր հայրենասիրությունն ավելի է ուժեղացնում։ Եկեղեցին նաև այսօր է շարունակում իր ազգապահպան առաքելությունը, և ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաև սփյուռքում»,–ընդգծում է սրբազանը։

Միևնույն ժամանակ նա համաձայն չէ ԿԳՄՍՆ–ի այն փաստարկների հետ, որ առարկայի դասավանդումը նպատակահարմար չէ՝ հաշվի առնելով, որ դասարանում կարող են սովորել տարբեր դավանանքի երեխաներ: Ավելին, Սրբազանը նշեց, որ տարբեր մարզերի Հայ առաքելական եկեղեցու խմբակներում կարելի է հանդիպել բազմաթիվ ոչ քրիստոնյա երեխաների, որոնց ոչ ոք չի պարտադրում փոխել հավատը:

Կրթության նախարարությունում կարծում են, որ պետք չէ հետ կանգնել արդեն հաստատված կրթական չափորոշիչներից։ Ավելին, գերատեսչությունում վստահ են, որ առարկայի դասավանդումն ավելի արդյունավետ կլինի հայ ժողովրդի պատմության հետ միավորվելու գործում:

Նշենք, որ թեմայի վերաբերյալ իր մտահոգությունն է հայտնել նաև Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին Երկրորդը։

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարար ժաննա Անդրեասյանի հետ հանդիպմանը նա բարձրաձայնել է եկեղեցու մտահոգությունները հանրակրթության պետական չափորոշչի, հատկապես «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկայի առնչությամբ։

Նախնական տարբերակով նախատեսվում էր առարկան կրթական ծրագրերից հանել 2023 թվականից, սակայն Հայ առաքելական եկեղեցու և ԿԳՄՍ-ի միջև որոշակի պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել թեմայի հետ կապված քննարկումներ կազմակերպել, որպեսզի հնարավոր լինի վերջնական լուծումներ գտնել։ Ավելին, եկեղեցու և նախարարության կողմից ստեղծվել էր նաև հանձնաժողով, որը պետք է քննարկեր առարկայի հետագա ուսուցման մեթոդիկան և բովանդակությունը։ Նախնական համաձայնություն կար դասագրքերում և ուսումնական պլանում որոշակի փոփոխություն կատարելուց հետո շարունակել ուսուցման գործընթացը։

Ըստ մամուլի հրապարակումների` այնուամենայնիվ, թեմայի վերաբերյալ նախարարությունն ու եկեղեցին ընդհանուր հայտարարի չեն եկել։